مراحل ساخت ساختمان چیست؟ برای ساخت یک ساختمان از کجاباید شروع کرد؟ ما در این مقاله از سایت عمود گستر میخواهیم به مراحل مختلف ساخت ساختمان بپردازیم با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
مراحل مختلف ساخت یک ساختمان
بازديد زمين و ريشه کني
قبل از شروع هر نوع عمليات ساختماني بايد محل ساختمان بازديد شده و وضعيت و فاصله آن نسبت به خيابانها و جاده‌هاي اطراف مورد بازديد قرار بگيرد و همچنين پستي و بلندي و ساير عوارض زميني مي‌بايستي بوسيله مهندسين نقشه بردار تعيين گردد.
همچنين بايد محل چاههاي فاضلاب و چاههاي آبهاي قديمي و مسير قنات قديمي که ممکن است در هر زميني موجود باشد تعيين شده و محل آن نسبت به پي سازي مشخص گردد.
و در صورت لزوم مي‌بايد اين چاهها با بتن و يا شفته پر شود و محل احداث ساختمان نسبت به مين تعيين شود و نسبت به ريشه کني (کندن ريشه‌هاي نباتي که ممکن است در زمين روئيده باشد) آن محل اقدام شود و خاکهاي اضافي به بيرون حمل گردد و بالاخره بايد شکل هندسي زمين و زواياي آن کاملاً معلوم شده و با نقشه ساختمان مطابقت داده شود.
پياده کردن نقشه
پس از بازديد محل و ريشه کني اولين اقدام در ساختن يک ساختمان پياده کردن نقشه مي باشد منظور از پياده کردن نقشه يعني انتقال نقشه از روي کاغذ بر روي زمين با ابعاد اصلي به طوري که محل دقيق پي ها وستونها وديوارها و زيرزمينها و عرض پيها روي زمين به خوبي مشخص باشد .
و همزمان با ريشه کني و بازديد محل بايد قسمتهاي مختلف نقشه ساختمان مخصوصاً نقشه پي کني کاملا ً‌مورد مطالعه قرار گرفته به طوري که در هيچ قسمت نقطه ابهامي باقي نماند و بعداً اقدام به پياده کردن نقشه از دوبين‌هاي نقشه برداري که شامل تئودوليت و نيوو مي باشد استفاده مي‌گردد.
رپر ( پنچ مارک )
با توجه به اين که هر نقطه از ساختمان نسبت به سطح زمين داراي ارتفاع معيني است که بايد در طول مدت اجرا در هر زمان قابل کنترل باشد براي جلوگيري از اشتباه قطعه بتني به ابعاد دلخواه در نقطه‌اي دورتر از محل ساختمان مي‌سازند به طوريکه در موقع گودبرداري و يا پي کني به آن آسيب نرسد و در طول ساختمان ارتفاع‌هاي ساختمان منجمله ارتفاع فنداسيون را با آن مي‌سنجند که به اين نقطه بتني رپر مي‌گويند.
گودبرداري
گودبرداري بعد از پياده کردن نقشه و کنترل آن در صورت آن در صورت لزوم اقدام به گودبرداري مي‌نمايند. گودبرداري براي آن قسمت از ساختمان انجام مي‌شود مانند موتورخانه‌ها وانبارها و پارکينگ‌ها و غيره. همچنين گودبرداري براي رسيدن به خاکي که مقاومت لازم براي تحمل بار ساختمان داشته باشد نيز انجام مي‌شود.
ظاهراً حداکثر عمق مورد نياز براي گودبرداري تا روي پي مي‌باشد بعلاوه چند سانتي متر بيشتر براي فرش کف و عبور لوله‌ها (در حدود ۲۰ سانتي‌متر که ۶ سانتي‌متر براي فرش کف و ۱۴ سانتي‌متر براي عبور لوله مي‌باشد). ولي گاهي اوقات گودبرداري را تا زير پي ادامه مي‌دهند در اين صورت قالبندي وشناژبندي و آرموتور بندي راحت‌تر امکان پذير مي‌شود.
و ثانياً پي‌هاي ما تميزتر و درستر خواهد بود و در ثاني مي‌توانيم خاک حاصل از چاه کني و همچنين تفاله‌هاي ساختمان را در فضاي ايجاد شده بين پيها بريزيم که اين مطلب از لحاظ اقتصادي مقرون به صرفه مي‌باشد. زيرا معمولاً در موقع گودبرداري کار با ماشين صورت مي‌گيرد و درصورتيکه براي خارج نمودن تفاله‌ها و خاک حاصل از چاه فاضلاب از محيط کارگاه مي‌بايد از وسايل دستي استفاده نماييم که اين امر مستلزم هزينه بيشتري نسبت به کار ماشين مي‌باشد.
پي کني
با توجه به اين که کليه بار ساختمان به وسيله ديوارها يا ستونها به زمين منتقل مي‌شود در نتيجه ساختمان بايد روي زمين قابل اعتماد بوده و قابليت تحمل بار ساختمان را داشته باشد بنا گردد. براي دسترسي به چنين زميني ناچار به ايجاد پي براي ساختمان مي‌باشيم. همچنين براي محافظت پايه ساختمان و جلوگيري از تاثير عوامل جوي نيز بايد حداقل پي هايي که به عمق۵۰ تا ۴۰ سانتي‌متر حفر کنيم.
ابعاد پي عرض و طول و عمق پيها کاملاً بستگي به وزن ساختمان و قدرت تحمل خاک محل ساختمان دارد. در ساختمانهاي بزرگ قبل از شروع کار بوسيله آزمايشات مکانيک خاک (که به دو طريقه بارگذاري و وزن مخصوص انجام مي‌شوند) قدرت مجاز تحملي زمين را تعيين نموده و از روي آن مهندس محاسب ابعاد پي را تعيين مي‌نمايند.
انواع پيها:
1- پي نقطه‌اي
2- پي‌هاي نواري
3- پي‌هاي عمومي
4- شمع‌کوبي يا پي‌هاي عميق
پي‌هاي نقطه‌اي براي ساختمانهايي که بار آن بطور متمرکز (نقطه‌اي) به زمين منتقل مي‌شود ساخته مي‌گردد مانند : ساختمانهاي فلزي و يا ساختمانهاي بتني.
پي‌سازي – بتن مگر
لايه‌هاي پي سازي در پي‌هاي نواري به ترتيب از پايين عبارتند از: شفته ريزي- کرسي چيني – شناژ- ملات ماسه سيمان براي زير ايزولاسيون رطوبتي – قيرگوني براي ايزولاسيون رطوبتي- ملات ماسه سيمان براي پوشش روي قيرگوني ديوار چيني اصلي. به پي هاي عمومي راديه ژنرال هم مي‌گويند و از بتن مسلح ساخته مي‌شود و داراي محاسبات فني مفصل ودقت اجراي فوق العاده مي‌باشند.
براي ساختمانهايي که داراي وزن فوق العاده مي‌باشد و يا ساختمانهايي در زمين‌هاي سست ساخته مي‌شود اين گونه پيها ايجاد مي‌گردند. همچنين در زمينهايي که خيلي سست بوده و به هيچ وجه قدرت تحمل بار ساختمان را نداشته مانند خاکهاي دستي يازمينهاي ماسه‌اي و يا درمحل‌هايي که زمين بکر در عمق‌هاي زياد قرار داشته باشند از شمع کوبي استفاده مي‌شود.
که خود شمع کوبي انواع مختلفي دارد مانند شمعهاي چوبي و آهکي و فلزي در جا يا فلزي که پس از بتن ريزي قالب شمع را در مي‌آورند. عمق پي‌هاي نواري و نقطه‌اي در حدود ۴۰ الي ۵۰ سانتي‌متر و عمق پي‌هاي عمومي ۸۰ الي ۱۰۰ سانتي‌متر مي‌باشد.
پي‌سازي
پس از گودبرداري و رسيدن به خاک مناسب که داراي مقاومت کافي باشد براي پي سازي در ابتدا بتن مگر فونداسيون مي‌ريزند. که اين بتن مگر لاغر هم مي‌گويند مقدار سيمان در بتن مگر در حدود ۱۰۰ الي ۱۵۰ کيلوگرم در متر مکعب مي‌باشد. در پي‌هاي نقطه‌اي بتن مگر به دو دليل مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
۱٫ براي جلوگيري از تماس مستقيم بتن اصلي پي با خاک
۲٫ براي رگلاژ کف پي و ايجاد سطح صاف براي ادامه پي سازي
ضخامت بتن مگر در حدود ۱۰ سانتي‌متر مي‌باشد و معمولاً قالب بندي (چوبي يا آجري) از روي بتن مگر شروع مي‌شود.
قالب بندي شناژ و فنداسيون
در کارگاههاي ساختماني بتني سه کارگاه وجود دارد که هم زمان به کار خود ادامه مي‌دهند. اين سه کارگاه عبارتند از : کارگاههاي بتن سازي- آرماتور بندي و قالب بندي. از آنجا که بتن قبل از سخت شدن روان مي‌باشد لذا براي شکل دادن به آن احتياج به قالب داريم.
در حال حاضر در بيشتر ساختمان‌ها از قالبهاي آجري استفاده مي‌شود چون مقرون به صرفه‌تر از قالبهاي چوبي است از قالبهاي فلزي در کارهاي سري سازي استفاده مي‌شود. قالب بندي آجري بدين طريق است که پس از بتن مگر اندازه پي‌هاي اصلي را با آجر چيده و بعد شناژها را به آن نيز متصل مي‌نمايند.
ضخامت اين آجر چيني مي‌تواند ۱۰ سانتي متر هم باشد بهتر است براي اين آجر چيني از ملات گل استفاده نمود زيرا در اين صورت بعد از سخت شدن بتن مي‌توان آجرها را برداشته و مجدداً مورد استفاده قرار داد.
ولي در اين طريق (ديوار ۱۰ سانتي متري و ملات گل) ممکن است در موقع بتن ريزي ديوارهاي قالب تحمل وزن بتن را ننموده و از همديگر متلاشي شود. که در اين صورت مي‌بايد قبل از بتن ريزي پشت کليه قالبها با خاک يا آجر و يا مصالح ديگر بسته شود بطوريکه بخوبي بتواند تحمل وزن بتن را بنمايد.
مشکل اساسي در اين نوع قالب بندي آن است که آجر آب بتن مجاور خود را مکيده و آنرا خشک مي‌کند و فعل و انفعالات شيميايي را در آن متوقف مي‌کند و در نتيجه حد اقل به ضخامت ۵ سانتي متر بتون مجاور خود را فاسد مي‌کند. براي جلوگيري از اين کار بهتر است که رويه آجر را با يک ورقه نايلون پوشيده شود تا آجر با بتون آجرها به راحتي از قالب جدا شده و مي‌تواند در محلهاي ديگر مورد استفاده قرار گيرد.
به هيچ وجه نبايد تصور نمود که قبل از بتن ريزي مي‌توان ديوارهاي قالب آجري با پاشيدن آب سيراب نموده بطوريکه آجرها آب بتن را نمکد زيرا اولاً با پاشيدن آب آجر کاملاً سيراب نمي‌شود.
و در ثاني مقدار زيادي آب در قالب جمع مي‌شود که خارج کردن آن از قالب بسيار مشکل و حتي غيرممکن مي‌باشد و اين آب داخل پي جاي بتن را گرفته و موجب پوکي قطعه مي‌شود. در ساختمانهاي مهم قالب پيها را با چوبهاي روسي مي‌سازند.
بدين طريق که ارتفاع پيها را که روي نقشه مشخص مي‌باشد تعيين نموده و با کنار هم گذاشتن تخته‌ها به همان اندازه و اتصال آنها به يکديگر بوسيله چوبها چهار تراش قالب پي و يا هر قسمت ديگر را مي‌سازند.
بايد توجه داشت که تخته‌ها بايد آنچنان به يکديگر متصل باشند که به خوبي بتواند وزن بتن و ضربه‌ها و ارتعاشات بوجود آمده از ويبراتور را تحمل نمايد مخصوصاً در مورد شناژها بايد تخته را از بالا به وسيله قطعات چوب چهار تراش به يکديگر متصل نمود به طوري که درزبندي شود که شيره بتن از آن خارج نشود.
گاهي مواقع نيز از قالبهاي فلزي استفاده مي‌شود که قالبهاي فلزي به مراتب گرانتر تمام مي‌شود.
آرماتور بندي شناژ و فنداسيون
آرماتور بندي از حساس‌ترين و با دقت‌ترين قسمتهاي ساختمانهاي بتني مي‌باشد زيرا همان طوريکه قبلاً گفته شد کليه نيروهاي کششي در ساختمان بوسيله ميلگردها متحمل مي‌شوند بدين لحاظ در اجرا آرماتور بندي ساختمانهاي بتني بايد نهايت دقت به عمل آيد.
براي تعيين قطر و تعداد ميلگردهاي هر قطعه بتني دو منبع تعيين کننده وجود دارد اول محاسبه دوم آئين نامه در مورد اول مهندس محاسب با توجه به مشخصات قطعه بتني قطر ميلگرد را تعيين نموده و در نقشه‌هاي مربوطه مشخص مي‌نمايند کارگاه آرماتوربندي بايد در قسمتي جداگانه از کارگاه اصلي تشکيل گردد.
در کارگاههاي کوچک آرماتور را با دست (آچار گوساله) خم مي‌نمايند ولي در کارگاههاي بزرگ خم کردن آرماتور بوسيله ماشين انجام مي‌گيرد. مسئول کارگاه آرموتوربندي بايد از روي نقشه تعداد و شکل هر آرماتور را تعيين نموده و به کارگران مربوطه داده و خم کردن هر سري را دقيقاً زير نظر داشته باشد تا طول آرماتور و خم بردن و زاويه خم کردن و طول قلابها طبق نقشه انجام گيرد.
ميلگردها بايد از نوع ذکر شده در نقشه باشد (آجدار يا ساده)
