نکات اجرایی سقف تیرچه و بلوک اگر به‌صورت دقیق مورد بررسی و نظارت قرار گیرد موجب بهینه‌سازی در صنعت ساختمان‌سازی خواهد بود. اما این نکات چیست و باید چگونه به انجام برسد؟ با عمودگستر همراه باشید تا سقف تیرچه و بلوک سازه خود را اصولی بنا کنید.
فهرست مطالب
سقف تیرچه و بلوک چگونه سقفی است؟
سقف به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین قسمت یک ساختمان محسوب میشود و باید نیروهای قائم و افقی که از بارهای ثقلی و نیروهای جانبی را کنترل و انتقال دهد.
این نیروها می‌تواند بر اثر باد یا زلزله ایجاد گرددکه سقف علاوه بر این‌که باید تحمل بارهای ثقلی را داشته باشد، باید در هنگام زلزله توزیع و انتقال نیروهای ایجاد شده را در دیافراگم‌ها به عناصر قائم باربر جانبی داشته باشد.
سقفهای تیرچه و بلوک یکی از انواع سقفهای بتنی است که بهترین و مرسوم‌ترین سقف‌ها محسوب میشود که هم اجرای آن آسان‌تر و صرفه اقتصادی آن نیز بیشتر است؛ لذا استفاده از آن در پروژه های عمرانی و ساخت و سازهای شخصی در شهرک های صنعتی و همچنین شهرک های مسکونی بسیار قابل توجه است؛ بنابراین استقبال از این نوع سقف و ساخت آن بسیار زیاد است.
علت ترکیب تیرچه و بلوک چیست؟
همانطور که مهندسین ساختمان می‌دانند، ضعف عمده بتن پایین بودن مقاومت کششی آن است که حدود یک‌دهم تا یک‌بیستم مقاومت فشاری است.
لذا سازه‌های بتنی نیز در مقابل کشش مقاومت مناسبی ندارند ولی در مقابل فشار بسیار عالی عمل می‌کنند و این ترکیب میلگرد و همچنین دال‌هایی که استفاده میشود باعث بازدهی و کارایی استحکام سقف می‌گردد.
برای رفع ضعف بتن دو روش انجام میشود:
- روش اول تسلیح بتن برای تحمل تنش‌های کششی و
- روش دوم ایجاد پیشتنیدگی در بتن برای جبران تنش‌های کششی که در مراحل اجرا و بهره‌برداری در آن ایجاد خواهد شد.
در خصوص هر یک از موارد بالا در این مقاله توضیحاتی داده میشود.
برای خرید و قیمت قالب فلزی بتن کلیک کنید
بلوک ها در سقف تیرچه و بلوک چه نقشی دارند؟
از «نکات اجرایی سقف تیرچه و بلوک» می‌توان به بتنی که روی سقف اجرا میشود، اشاره کرد که مانند يك دال نازك با دهانه‌های برابر فاصله بين دو تيرچه، برای تحمل فشار وارد شده بین دو تیرچه استفاده میشود.
تیرچهها با فاصله مشخصی چیده می‌شوند که حدوداً 50 سانتی‌متر است. براي پر كردن فاصله تیرچهها، از بلوک‌های سفالي، بتني، پلي استايرن و نظاير آنها استفاده ميشود. باید دقت داشته باشیم که اين عناصر به‌عنوان پركننده در سقف بوده و باربر نیست.
مزایای اجرای سقف تیرچه و بلوک
- وزن سبک و حمل و نقل آسان
- امکان اجرای چند سقف و عدم نیاز به جک های زیرسقفی
- عایق صوتی و حرارتی
- عدم نیاز به نیروی متخصص
- شمع بندی حین اجرای سقف
- سهولت و سرعت اجرا
- عدم نیاز به کارگاه مجزا
- امکان بررسی کیفیت تیرچه و بلوک های پیشساخته
- مقاومت و استحکام در برابر آتش سوزی و
- مقاومت بالا در برابر نیروهای باد و زلزله که عموماً به صورت افقی است.
معایب اجرای سقف تیرچه و بلوک
- امکان وجود ناهماهنگی بر اثر ریزش بتن و تیرچه در دو مرحله
- دهانه قابل پوشش حداکثر 7 یا 8 متر
- امکان شکستگی پاشنههای تیرچه
- عدم امکان اجرا یا صعوبت آن در سقفهای قوسی و گنبدی
- صلبیت کمتر
- امکان استفاده از میلگردهای تکه شده و جوش خورده به علت نقص در نظارت وجود دارد
اجرای سقف تيرچه و بلوك چه ویژگی‌هایی دارد؟
هر چند اجرای سقف تیرچه و بلوک نسبت به برخی دیگر از سقف دارای سرعت و سادگی منحصربه‌فردی است ولی همواره باید نسبت به انجام درست و دقیق آن توجه داشت؛ زیرا در صورت عدم رعایت مشخصات برای اجرای سقف تیرچه و بلوک، خطرات جبران‌ناپذیری برای ساختمان خواهد داشت و یا در دوام ساختمان تاثیر به‌سزایی خواهد داشت.
1. تيرچه
استفاده از دو نوع فلزی و همچنین بتنی به‌عنوان تیرچه معمول است. ولی تیرچههای بتنی استفاده بیشتری دارد. این نوع تیرچهها از بتن و آرماتورهای فولادی تشکیل‌شده و سطح مقطع T شکل دارند. تیرچههای بتنی به دو صورت خرپایی و پیش‌تنیده تولید و به کار میرود.
تیرچه پیشساخته خرپایی
دو قسمت تیرچه پیشساخته خرپایی عبارت است از:
- پاشنه بتنی و خرپای فولادی، هر کدام با دو نوع با قالب ماندگار و بدون قالب ماندگار موجود هستند.
- تيرچه پیشساخته خرپايي براي تحمل مراحل سهگانه بارگذاري، از اجزاي زير تشكيل شده است:
- آرماتورهاي كششي
- آرماتورهاي عرضي
- آرماتور بالايي
- بتن پاشنه تيرچه
- آرماتورهاي تقويتي
- آرماتور كمكي اتصال
2. بلوك
بلوك سقفي قطعه‌های پیشساخته و توخالي است که بر اساس شکل زیر در بين دو تيرچه قرار می‌گیرد و با توجه به ضخامت سقف و فاصله بين تیرچهها، ابعاد آن متغير است. در شکل زیر انواع بلوک‌های بتني، سفالي و پلي استايرن را مشاهده می‌کنید.
3. آرماتورهاي افت و حرارت (حرارت و جمعشدگي) و آرماتور منفي
آرماتور افت و حرارت یا حرارت و جمع شدگی برای مقابله با تنش‌های متفرقه در بتن پوششی و همچنین جذب تنش‌های ناشی از جمع شدگی و تغییرات حرارت در دو جهت عمود و قسمت بالایی بتن سقف به کار میرود.
4. كلاف مياني
کلاف میانی موجب تقویت دیافراگم افقی میشود. این کلاف در امتداد عمود بر راستای تیرچهها و برای توزیع یکنواخت بار روی سقف تیرچه و بلوک و همچنین در نقاطی که بار منفرد قرار می‌گیرد.
5. بتن پوششي
بتن پوششي در انتهای کار اقدام میشود که پس از جایگذاری تيرچهها و بلوكها، بتنريزي ميگردد و پس‌ازاین که مقاومت لازم را به دست آورد برای حمایت آرماتورهاي كششي تيرچه نیز به کار میرود. ضخامت بتن پوششي بر اساس طول دهانه و بار وارده طرح و محاسبه میشود.
با نکات اجرایی سقف تیرچه و بلوک آشنا شوید
همانطور که توضیح داده شد سقف تیرچه بلوک می تواند با مصالح و بلوک های مختلفی ساخته شود. بلوک سفالی، بتنی و پلی استایرن که همان یونولیتی می باشد. که این سقف از قابلیت های بسیار خوبی نسبت به بتن و سفال برخوردار است و دو مشخصه بارز عایق صوتی و وزن از مشخصه های عالی این نوع سقف به شمار می رود.
اجرای تیرچه بلوک یونولیت
می‌خواهیم به‌صورت کاملاً عملیاتی اجرای سقف تیرچه و بلوک یونولیت را مروری داشته باشیم. ابتدا باید تمام تیرچهها را به طول آکس تا آکس تیرها قرار دهیم و روی سقف قرار دهیم. برای نصب تیرچهها با طول زیاد باید حتماً از جرثقیل استفاده کنیم که صدمات احتمالی به حداقل برسد.
پاشنه‌ای تیرچهها باید با قسمت که با تیرها وارد می‌شوند، شکسته و میلگرد انتهایی آن را با سیم آرماتوربندی به تیر وصل کنیم. فاصله تیرچهها نسبت به نقشه محاسبه و اجرا میشود.
تیرچهها معمولاً هر 50 سانتی‌متر فاصله به اندازه عرض یونولیت‌ها در نظر گرفته میشود و در تمام طبقات به‌صورت یکسان بچینیم تا موقع اجرای داکتها و عبور لولههای تأسیسات با مشکلی مواجه نشویم و تداخلی ایجاد نشود.
نکته‌ای که این‌جا وجود دارد این است که زمانی که طول دهانه بیشتر از 7 متر است؛ زمانی که کاربری سقف پارکینگ است؛ و یا وزن بالایی روی آن قرار می‌گیرد؛ باید از تیرچههای دوبل استفاده کنیم.
بسیار مهم دیگر این است که تا جایی که ممکن است تیرچهها کنار تیر جایگذاری نکنیم؛ که قوی‌تر شدن تیر نسبت به ستون برای سازه در زمان زلزله مشکل‌ساز است. با جک و شمع زیر سقف را محکم می‌کنیم تا توان بتنریزی را داشته باشد.
در خرید بلوک‌های یونولیتی باید دقت کنیم که کنارههای آن به‌صورت مورب باشد تا بتن به‌راحتی وارد خرپای تیرچه شود این بلوکها باید با حفظ یک فاصله کنار تیرها قرار دهیم که کاور کنار تیرها رعایت شود.
سه عنصر گیردار کردن سقف و سازه
آرماتورهای ادکا یک سری میلگرد هستند که به شکل زیر خم زده می‌شوند و به‌صورت یک‌طرفه و دوطرفه استفاده می‌شوند.
اتکا یا ادکا جهت اتصال مناسب تیر به تیرچه و جلوگیری از لغزیدن تیرچه از روی تیر استفاده می‌شوند. اتکا برای اتصال مقاوم تیرچه و تیرها به هم استفاده می‌کنیم.
باید حتماً به عمق 60 سانتی وارد تیرچه شوند و سپس با مفتول آنها را به هم وصل می‌کنیم. ژوئن یا تایبیم (tie Beam) به‌صورت عرضی و عمود به تیرچهها اجرا می‌شوند و تیرچهها را نسبت به هم محکم می‌کنند.
کاهش نوسانات سقف تیرچه و بلوک
برای کاهش نوسانات سقف تیرچه و بلوک و همچنین یکپارچهسازی عملکرد تیرچهها و عدم پیچش تیرچهها برای قسمتهای بار منفرد از کلاف میانی استفاده میشود که این کلاف میان ژوئن یا همان تایبیم بسته میشود. تای بیم را در قسمت قبل به صورت گذرا توضیح دادیم.
همانطور که می‌دانیم سقف تیرچه و بلوک یک دال بتنی یک‌طرفه است که به علت وجود بلوکها و توخالی بودن آنها سقف نیز توخالی محسوب میشود و لذا به‌این‌ترتیب صلب بودن کاهش می‌یابد.
این کم بودن صلبیت موجب این میشود که در دهانه‌های بلند ارتعاشاتی داشته باشد و یک نکته دیگر این‌که تایبیمها باید به‌صورت فوقاتی و تحتانی اجرا شوند و با مفتول به تیرچهها وصل شوند.
شبکه آرماتور حرارتی است که آخرین مرحله انجام میشود و بعدازآن بتنریزی انجام میشود و به علت وجود یونولیت‌ها به قالببندی کف نیازی نیست و فقط اطراف سقف را می‌بندیم که بتن در همان جا به صورت کامل پخش و سپس مستقر و محکم شود.
مسائل ساده‌ای گاه کار را متوقف می‌کند؛ مثلاً به‌عنوان نمونه توصیه می‌کنیم که حتماً یک ویبراتور یدک داشته باشید که اگر خراب شد بتوانید جایگزین کنید یا مثلاً معمولاً از بیل استفاده می‌کنند که بتواند بتن را پخش کنند.
همانطور که می‌دانید بتن اصطلاحاً نباید کپ شوند که باید به‌مرور و آرام‌آرام ریخته شود. البته بهتر است از شن کش استفاده شود زیرا بیل جابجا می‌کند و برمی‌دارد و شاید نتواند توزیع مناسب را به‌صورت کامل انجام دهد.
معرفی دستورالعمل های اجرایی سقفهای تیرچه و بلوک برای نکات اجرایی سقف تیرچه و بلوک
به علت گسترده بودن مطالب در این زمینه پیشنهاد می‌گردد برای مطالعه و اجرای دقیق نکات اجرایی سقف ها بتنی نشریه 543 و پیوستهای آن و همچنین نشریه شماره 82 را مروری داشته باشید و با توجه به نیاز به آن، قسمت مربوطه را دقیق مطالعه و اجرا نمایید.
نشریه 543 با عنوان دستورالعمل طراحی و اجرای سقفهای تیرچه و بلوک
نشریه 543 که با عنوان دستورالعمل طراحی و اجرای سقفهای تیرچه و بلوک در پیوست آمده است که دستگاه‌های اجرایی، مهندسان مشاور، پیمانکاران و عوامل دیگر می‌توانند به‌عنوان راهنما از آن استفاده کنند.
این دستورالعمل برای طراحی، اجرا و حتی نظارت بسیار کاربردی بوده و مورد تایید دستگاه های ناظر دولتی نیز می باشد و باید بر اساس این شاخص ها اقدامات اجرایی صورت پذیرد. فصول این دستورالعمل که در قالب نشریه است بدین شرح است:
- فصل ۱: معرفی سقفهای تیرچه و بلوک
- فصل ۲: ضوابط طراحی و محدودیت‌های سقف تیرچه و بلوک و اجرای آن
- فصل ۳: نحوه تولید و جزئیات اجرایی سقفهای تیرچه و بلوک
- فصل ۴: کنترل کیفیت تیرچه و بلوک
- فصل ۵: دیتیلهای اجرایی سقفهای تیرچه و بلوک
نشريه 82 با عنوان راهنماي اجراي سقفهاي تيرچه و بلوك
این دستورالعمل نیز در سال 71 توسط سازمان برنامه و بودجه تهیه و تنظیم شده است. مراحل اجرای سقف تیرچه و بلوک که در صفحه 17 این نشریه آمده است، به‌این‌ترتیب است:
- حمل و انبار کردن مصالح تشکیل‌دهنده سقف
- نصب تیرچهها
- نصب تکیهگاههای موقت یا شمع بندی
- نصب بلوکها
- آرماتوربندی
- تکمیل قالببندی
- بازدید سقف و آماده‌سازی آن برای بتنریزی
- ساخت بتن
- انتقال بتن
- بتنریزی و متراکم کردن آن
- پرداخت سطح بتن
- عمل آوردن بتن
- باز کردن قالبها و جمعآوری تکیهگاههای موقت
نشريه 94 با عنوان مشخصات فني عمومي و اجرايي تيرچههاي پيشساخته خرپايي
دستورالعمل مشخصات فنی عمومی و اجرایی تیرچههای پیشساخته خرپایی که به عنوان مباحث تکمیلی مقاله آورده شده است، در پیوست مشاهده می‌کنید. البته فصل های این دستورالعمل بدین شرح است:
- فصل اول – اجزای تشکیل‌دهنده سقف تیرچه و بلوک و نقش آنها در مراحل دوگانه باربری
- فصل دوم – محدودیت‌ها و ویژگی‌های فنی تیرچه پیشساخته خرپایی
- فصل سوم – جزئیات اجرای سقفهای تیرچه و بلوک
- فصل چهارم – طرح و محاسبه
- فصل پنجم – طرح و محاسبه قطعه‌های خمشی: روش حالت حدی نهایی
- فصل ششم – جدول‌های محاسبه تیرچههای پیشساخته خرپایی: روش تنظیم جدول‌ها و چگونگی استفاده از آنها
نشريه 151 با عنوان راهنماي طرح و اجراي تيرچههاي فولادي با جان باز
دستورالعمل طرح و اجرای تیرچههای فولادی با جان باز که در قالب نشریه 151 منتشر شده است، نیز به مشخصات فنی و مکانیکی سقف تیرچههای فولادی، طراحی تیرچههای فولادی با جان باز و اجرای سقف تیرچههای فولادی پرداخته است.
علت استقبال جامعه فنی مهندس از سقف تیرچه و بلوک
در این سال‌ها، توجه به موضوعات ساخت صنعتی و سبک‌سازی در ساختمان‌ها بسیار مورد توجه قرار گرفته است. تیرچههای جدید با عنوان تیرچههای فولادی با جان باز مورد استفاده قرار گرفته است و دارای مزیت‌های زیادی مانند افزایش سرعت اجرا، عدم نیاز به شمع بندی زیر سقف، امکان اجرای هم‌زمان چند سقف است و همین مزیت‌ها موجب استقبال جامعه فنی مهندسی کشور از این فنّاوری ساخت، شده است.
جمع بندی
نکات اجرایی سقف تیرچه و بلوک بسیار گسترده و تخصصی است. در این مقاله سعی بر آن بود که توضیحات کلی در این خصوص ارائه و ارجاعات تخصصی برای مهندسین و ناظران ارائه گردد تا با دقت و تخصص خود بتوانند بهره‌برداری لازم را از نکات لازم در نشریات اعلام شده داشته باشند این نشریان همان دستورالعمل های قانونی در رابطه با نکات اجرایی سقف تیرچه و بلوک است.
برای کسب اطلاعات در زمینه انواع تجهیزات فلزی ساخت و ساز و همچنین تهیه انواع تجهیزات فلزی عمرانی مانند قالب فلزی بتن، جک سقفی، سکوی بتنریزی، داربست مثلثی و انواع تجهیزات دیگر می‌توانید با عمودگستر تماس حاصل فرمائید.
پیوست‌ها
دستورالعمل_طراحی_و_اجرای_سقف_های_تیرچه_و_بلوک